Irena Delmar-Czarnecka to polska śpiewaczka, aktorka i działaczka kulturalna, która od lat działa na emigracji w Wielkiej Brytanii. Jej bogata kariera artystyczna oraz zaangażowanie w promocję polskiej kultury za granicą przyniosły jej uznanie zarówno w kraju, jak i poza jego granicami.
Wczesne lata i edukacja
Urodzona 8 maja 1923 roku w Częstochowie, Irena jest córką ekonomisty i prawnika Maksymiliana Reyzza-Rubiniego oraz pianistki Heleny z domu Lubicz-Majewskiej. Miała dwóch braci: Juliusza, który poległ w powstaniu warszawskim w 1944 roku, oraz Wiktora, pisarza i dramaturga. Swoje umiejętności wokalne rozwijała, kształcąc się w Warszawie, Mediolanie i Londynie.
Kariera artystyczna na emigracji
W 1951 roku wyemigrowała do Londynu, gdzie mieszkała jej ciotka, artystka Mila Kamińska. Początkowo pracowała jako modelka, ale szybko wróciła do swojej pasji, jaką była scena. Występowała w Polskim Teatrze Dramatycznym, Teatrze Polskim ZASP, Teatrze Hemara, Teatrze Ref-Rena oraz Teatrze Budzyńskiego. Jej talent sceniczny doceniono nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale także w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Działalność kulturalna i społeczna
Irena Delmar-Czarnecka aktywnie angażowała się w życie polskiej emigracji. W 1981 roku objęła stanowisko prezesa Związku Artystów Scen Polskich za Granicą w Londynie oraz została dyrektorem Teatru ZASP. Była inicjatorką budowy pomnika „Dla Nich”, poświęconego żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Pomnik został odsłonięty w 2012 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, gdzie spoczęły także prochy jej męża Kamila i jego brata Mariana.
Życie prywatne
W 1955 roku w Londynie poślubiła pułkownika Kamila Czarneckiego. Para była blisko związana z generałem Władysławem Andersem i jego żoną Ireną; generał spędził u nich ostatni dzień swojego życia. Irena Delmar-Czarnecka przyjęła obywatelstwo brytyjskie, ale zawsze pozostawała związana z Polską i polską kulturą.
Odznaczenia i wyróżnienia
Za swoją działalność artystyczną i społeczną została wielokrotnie uhonorowana:
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2014)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1990)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982)
- Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1993)
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007)
- Medal „Polonia Mater Nostra Est”
- Liczne odznaki honorowe i dyplomy za wkład w promocję polskiej kultury na emigracji
Jej życie i twórczość zostały przedstawione w filmie dokumentalnym „Tęskniłeś tyle lat…” autorstwa Leszka Platty z 2000 roku.